Waarom is er geen snelweg A3?

Menig vrachtwagenchauffeur is het vast opgevallen dat er geen A3 is. We rijden met zijn allen massaal over de A1, A2, A4 en de A5, maar de A3 ontbreekt in dit rijtje. Toch kwam ‘Rijksweg 3’ al voor in het Rijkswegenplan 1927, maar door verschillende redenen is de aanleg alsmaar uitgesteld.

Plannen voor Rijksweg 3
In de jaren ’20 is het Rijkswegenplan ontworpen met als doel om de belangrijkste steden in Nederland met elkaar de verbinden. Met name de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht zouden direct met elkaar verbonden moeten worden. Zo krijgt de verbinding tussen Amsterdam en Den Haag de naam Rijksweg 4 (nu A44), de verbinding tussen Den Haag en Utrecht wordt Rijksweg 12 en Rijksweg 2 verbindt Utrecht rechtstreeks met Amsterdam. Rijksweg 3 moet lopen van Dordrecht, via Rotterdam, Gouda, Bodegraven en Amstelveen naar Amsterdam Buitenveldert. Het lijkt een bizar gegeven dat er in de jaren ‘20 al over snelweg A3, zoals deze nu zou heten, gesproken werd maar deze er bijna 100 jaar later niet is. Meerdere gebeurtenissen hebben de aanleg van Rijksweg 3 telkens doen opschorten.

Van uitstel komt afstel
Vanwege de crisis in de jaren ’30 kon men niet beginnen met het daadwerkelijk aanleggen van Rijksweg 3. Ondanks de plannen tot in detail waren uitgewerkt was er simpelweg te weinig geld om alle plannen te realiseren. Het eerste stuk snelweg in Nederland, tussen Den Haag en Zoetermeer, viel duurder uit dan gedacht. De veengrond was te zacht en daardoor moest er speciale fundering komen, dit kostte meer dan begroot en zorgde voor meer vertraging voor de aanleg van andere trajecten.

Na de crisis in de jaren ’30 belandt Nederland in de Tweede Wereldoorlog in de jaren ’40. De plannen voor het wegennet verdwenen niet, maar de prioriteit kwam wel ergens anders te liggen. Na de bezetting door de Duitsers werd het meeste bouwmateriaal (bijvoorbeeld cement) ingezet om de Atlantikwall te bouwen. Ook hadden de Duitsers meer belang bij een verbinding richting Duitsland, dan een verbinding tussen steden onderling. Zo kreeg de huidige A12 prioriteit en werd vanuit Utrecht doorgetrokken richting Arnhem en verder over de Duitse grens.

Wederopbouw
Het is begrijpelijk dat er in de wederopbouw in de jaren ’50 minder belang aan het aanleggen van nieuwe wegen werd toegekend. De aandachtspunten liggen bij woningbouw en herstel van de vernietigde infrastructuur. In deze periode koppelde men Rijksweg 13 aan Rijksweg 4, zo ontstond er een directe verbinding tussen Amsterdam en Rotterdam. Dit kwam de plannen voor Rijksweg 3 niet ten goede, hierdoor was de noodzaak voor deze snelweg verdwenen.

In het Rijkswegenplan 1958 is besloten dat Rijksweg A3 er, 30 jaar later, toch moest komen. In de jaren ’60 zijn in en nabij Amsterdam voorbereidingen getroffen om de nieuwe weg aan te kunnen laten sluiten op de bestaande wegen. Zo zijn er destijds zandlichamen aangelegd. Toch krijgt Rijksweg 3 wederom geen prioriteit. De enige activiteit voor Rijksweg 3 die wel zichtbaar was ligt tussen Rotterdam en Gouda. Dit stuk weg is omgetoverd tot Rijksweg 20 (A20), maar maakt origineel onderdeel uit van het tracé voor Rijksweg 3.

Er is besloten om het hoge tempo waarin men nieuwe wegen aanlegt terug te schroeven in de jaren ’70. De oliecrisis is hier debet aan. Wegen met een lage prioriteit zijn op de lange baan geschoven, hieronder valt ook Rijksweg 3. In de jaren daarna groeit het milieubewustzijn en het gebied waar Rijksweg 3 door moest lopen is omgedoopt tot het Groene Hart: een beschermd natuurgebied. Begin jaren ’80 is er definitief een streep gezet door de aanleg van Rijksweg 3. Toch wordt begin jaren ’90 een stukje van het originele tracé aangelegd. Het betreft de randweg van Dordrecht met tweemaal twee rijstroken. Dit duidt aan dat de oorspronkelijke plannen vele malen grootser waren.